Có lẽ bạn đã từng nghe câu nói sau đây của giới Phật tử: “Không có tuồng ảo hóa, sẽ không có giác ngộ”. Mối đe dọa có thể bị thống trị bởi các thôi thúc có tính chất bản năng thật mãnh liệt và quay ngược vể tình trạng bất thức hoàn toàn quả là một mối đe dọa rất thực tế. Khi đề cập đến Bản thể hiện tiền, phải chăng ông đang nói về Thượng đế? Nếu phải, tại sao ông không dùng thuật ngữ này?
dĩ nhiên, rốt cuộc mọi mục đích bên ngoài sớm muộn gì cũng sẽ bị “thất bại”, đơn giản bởi vì chúng lệ thuộc vào quy luật vô thường của tất cả mọi sự vật. Đặc biệt trở lại điều bạn nói – chắc chắn là đúng khi bạn chấp nhận nỗi bực dọc, tính khí thất thường, cơn tức giận, và vân vân của mình, bạn không còn bị buộc phải biểu thiện chúng ra một cách mù quáng nữa, và bạn cũng bớt phóng chiếu chúng lên những người khác. Khi ấy họ mới thực sự gặp rắc rối, bởi họ không thể tự đánh lừa được nữa.
Nếu ai đó bị bệnh nghiêm trọng mà hoàn toàn chấp nhận tình hình đó và chịu khuất phục trước bệnh hoạn, phải chăng họ sẽ từ bỏ ý chí phấn đấu để khỏe mạnh trở lại? Quyết tâm chiến đấu với bệnh hoạn chẳng phải sẽ không còn nữa sao? Nó giải phóng bạn khỏi cảnh nô lệ và đồng hóa với hình tướng. Và điều kỳ diệu vĩ đại nhất là: Cái tĩnh lặng và bao la vô tận cho phép vũ trụ hiện hữu không chỉ ở cái không gian bên ngoài kia – nó cũng ở bên trong bạn, nó bao la theo chiều sâu thẳm, chứ không theo chiều rộng.
Chúng ta đã bàn về điều này trước đây rồi. Bạn không thề yêu người bạn tình vào lúc này và rồi lại công kích người ấy vào lúc khác. Tình hình này rất giống như một chi tiết bị rứt xé khỏi cơ thể bạn vậy.
Phải chăng họ hành động như vậy bởi vì họ nhận thức được tình trạng tự nhiên, niềm vui sống bên trong con người họ? Dĩ nhiên là không. Hãy đặc biệt chú ý đến cái lối suy tư lặp đi lặp lại, giống như chiếc máy ghi âm cũ phát đi phát lại trong đầu bạn từ nhiều năm rồi. Hãy tìm kiếm “khung cửa hẹp dẫn đến sự sống”.
Do vì không có bất kỳ vấn đề nào trong cái Bây giờ, nên ở đó cũng không có sợ hãi. Tuy nhiên, thảng hoặc hai chú vịt có đánh nhau – không vì lý do gì rõ rệt, hay bởi vì một chú đi lạc vào không gian riêng tư của chú vịt kia. Cho đến nay hầu như không ai hiểu được các mảnh vụn nấy hay ý nghĩa ẩn dụ của một số huyền thoại như thế, và niềm tin “mi không phải là thân xác của mi” đã phổ biến khắp nơi, dẫn đến sự chối bỏ thân xác và cố gắng thoát khỏi sự ràng buộc của nó.
Đức Phật xem bản chất này là điểm cốt tủy trong giáo lý của ngài. Đó là trường năng lượng của tâm trí vị ngã. Hơn 2500 năm qua, các Phật tử đều thuộc nằm lòng câu: “Sắc tức là không, không tức là Sắc” trong tâm kinh, một trong các kinh điển cổ xưa nối tiếng nhất của Phật giáo.
Toàn bộ cảm nhận về cái tôi của họ đều được đầu tư vào cái bi kịch đó. Để đồng cảm sâu sắc với đau khổ của người khác chắc chắn phải cần đến ý thức tỏ ngộ cao độ; nhưng sự đồng cảm chỉ tượng trưng cho một phương diện duy nhất của lòng trắc ẩn mà thôi. Không phản kháng không nhất thiết có nghĩa là không làm gì cả.
Trạng thái tâm lý sợ hãi hoàn toàn không liên hệ gì với bất cứ mối nguy hiểm cụ thể và thực sự tức thời nào. Biết rõ rằng đó chính là cái quầng chứa nhóm đau khổ. Vì vậy, bạn hãy ngưng chờ đợi, đừng quan tâm đến loại trạng thái tâm trí này nữa.
Nó giống như một gợn sóng nhất thời trên bề mặt của Bản thể hiện tiền. Nhưng một kinh nghiệm dù đẹp đẽ hay sâu sắc đến mức nào đi nữa cũng chưa đủ. Cái quầng chứa nhóm đau khổ này thường có hai khía cạnh: tập thể cũng như cá nhân.