Đó là trong khi đọc, bạn hãy đặt những câu hỏi mà bản thân phải tự mình tìm cách trả lời. Hạn chế của công thức trên là đưa sẵn trật tự cũng như mối quan hệ giữa các phần của cuốn sách. Nhưng nhận xét này sẽ là sự phản ánh về cuốn sách chứ không phải về chính bạn, chỉ khi bạn đã cố gắng hết sức mà vẫn không hiểu cuốn sách nói gì.
Nhưng mâu thuẫn thường chỉ được ám chỉ chứ không được nói thẳng ra. Còn những người chưa từng đọc qua thì không thể sử dụng nó. Nó còn giúp ta giữ cho trí óc sống và phát triển.
Bước này có thể làm cùng lúc với bước đọc soát qua cuốn sách xem nó có liên quan đến vấn đề bạn quan tâm không. Người lớn không đánh mất sự tò mò vốn là một đặc tính của con người, nhưng sự tò mò của người lớn thoái hoá dần về số lượng. Nói cách khác, mỗi lập luận đều phải có một xuất phát điểm.
Nhưng những câu hỏi tiếp theo được đặt ra sẽ là: Tại sao Sumter bị bắn? Liệu có thể tránh được cuộc chiến sau vụ tấn công đó không? Nếu tránh được chiến tranh thì chúng ta còn quan tâm đến cuộc tấn công xảy ra vào một ngày mùa xuân từ hơn một thế kỷ trước nữa không? Nếu chúng ta không quan tâm, không chú ý đến nhiều cuộc tấn công vào pháo đài khác, mà lại chú ý đến những điều mà chúng ta không biết gì về nó cả, thì liệu cuộc nổ súng vào Sumter có còn là một sự kiện lịch sử quan trọng nữa không? Sách thực hành dạy bạn cách làm những điều bạn muốn hoặc nghĩ là nên làm. Đặc trưng của cấp độ này là sự nhấn mạnh đặc biệt đến thời gian.
Để hiểu cặn kẽ, bạn phải nắm được tầm quan trọng của một dữ kiện và biết được tầm ảnh hưởng của nó lên sự thật mà bạn đang kiếm tìm. Nhưng muốn có đầy đủ thông tin, ta bắt buộc phải đọc bài viết cụ thể dù các tạp san có hay đến đâu. Mỗi cuốn tiểu sử cuối cùng là một lát cắt của lịch sử một con người và thời đại người đó sống qua con mắt của chính ông ta.
Bạn nên nhớ rằng không phải lúc nào cũng nảy sinh một vấn đề rõ ràng giữa hai hoặc nhiều tác giả, nhưng đôi khi nó phải được tạo ra thông qua việc tìm hiểu quan điểm của tác giả về các vấn đề có thể không phải là mối quan tâm hàng đầu của họ. Tác giả của cuốn sách có vẻ rất nghiêm túc khi nói vậy. Nhưng những từ ngữ ấy rất hiếm khi được nói đến trong bài thơ.
Bạn không nên làm phong phú thêm vốn từ vựng của mình một cách nhanh chóng bằng cách ghi nhớ hàng loạt từ mà nghĩa của chúng không gắn với bất kỳ tình huống thực tế nào. Khi áp dụng các quy tắc chúng tôi đã nêu, chúng sẽ không còn ngoài tầm nữa. Bạn có thể đọc nhiều thể loại sách khác nhau nên bạn phải thật linh hoạt và có những thay đổi phù hợp khi áp dụng các quy tắc đó.
Ngoài việc học được cách đọc hiệu quả hơn, bạn còn biết thêm về cuộc sống và trở nên sáng suốt hơn. Nhiệm vụ của một độc giả phân tích là phải tìm ra bộ khung đó, tức là nắm bắt được cấu trúc của bất kỳ cuốn sách nào. Tính chân thực của một câu chuyện hay chính là khả năng thực chất và tính khả thi của nó.
Chắc chắn bạn sẽ không thất vọng và có thể tìm được nhiều điều thú vị hơn nữa. Tất cả các tác phẩm triết học kinh điển từ Plato trở đi đều được viết trên quan điểm này. Không phải lúc nào bạn cũng tự mình tìm ra sự thống nhất trong nội dung một cuốn sách.
Nhưng câu hỏi cuối cùng (Ý nghĩa của cuốn sách là gì?) đòi hỏi người đọc phải có sự thận trọng nhất định. Giả sử, bạn đã biết cách đọc phân tích. Bạn sẽ biết ngay sau khi đọc lướt qua.